Çocuklarda Lösemi: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Süreci

Lösemi, çocukluk çağında en sık görülen kanser türü olarak dikkat çekmektedir. Çocuk kanser vakalarının %35'ini lösemi oluşturmaktadır ve en sık görülen türü Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL) olup, Akut Myeloblastik Lösemi (AML) ile birlikte iki ana grup altında incelenir. Türkiye’de her yıl 16 yaşın altındaki 1200-1500 çocukta yeni lösemi tanısı konulmaktadır. Löseminin kesin nedenleri henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlıklar, radyasyon, kimyasal maddeler (benzen gibi), böcek ilaçları, bazı kalıtsal ve viral hastalıklar gibi faktörlerin lösemiye yol açabileceği düşünülmektedir. Hastalık, her yaşta görülebilmesine rağmen en çok 2-5 yaş arasındaki çocuklarda ortaya çıkmaktadır. Özellikle 1 yaşın altındaki ve 10 yaş üzerindeki vakalarda tedaviye yanıtın daha zor olması dikkat çekicidir.

Lösemi Belirtileri Nelerdir?

Lösemi başlangıçta bazı belirtilerle kendini gösterebilir. Çocuklarda en sık görülen belirtiler arasında iştahsızlık, kansızlık, kilo kaybı, bacaklarda kemik ağrıları, cilt altında kanamalar, burun ve diş eti kanamaları ve ateş yer alır. Lösemi, kemik iliği başta olmak üzere lenf bezleri, dalak, karaciğer ve merkezi sinir sistemini etkileyebilir. Bu nedenle hastalığın yayıldığı organlara bağlı olarak baş ağrısı, kusma, karın ağrısı ve görme bozuklukları gibi belirtiler de gözlemlenebilir.

Lösemi tanısı, uzman çocuk hematologlarının gerçekleştirdiği muayene ve detaylı testlerle konulmaktadır. Karaciğer ve dalak büyümesi, lenf bezlerinde genişleme, kanama gibi bulgular yapılan muayenelerde dikkat çekebilir. Kan testleri, kemik iliği biyopsisi ve genetik testler ile hastalığın tipi ve evresi belirlenir. Bu testler, uygun tedavi planının belirlenmesine yardımcı olmaktadır.

Tedavi

Lösemi tedavisi, çocuğun genel durumunu iyileştirmeye yönelik destek tedavileriyle başlar. Kan değerleri düşük olan hastalara donörlerden alınan kan veya kan hücreleri verilmekte, enfeksiyon durumunda tedavi uygulanmakta ve kemoterapi ilaçlarının olası yan etkilerinden böbrek, karaciğer ve kalbin korunması için önlemler alınmaktadır.

Tedavinin bir diğer önemli adımı, ailelerin bilgilendirilmesidir. Bu süreçte, löseminin tedavi edilebilir bir hastalık olduğu, moral desteği ile tedavi başarısının %85’lere ulaşabildiği ailelere anlatılır. Lösemi tedavisi, yüksek doz ve farklı türde kemoterapi ilaçlarının kullanımıyla yaklaşık 4-6 haftalık bir süreçte gerçekleştirilmektedir. Amaç, blast adı verilen olgunlaşmamış kan hücrelerini yok etmektir.

Kemoterapi ilaçları yalnızca kötü huylu hücreleri değil, vücudun faydalı hücrelerini de etkiler. Bu durum, saç dökülmesi, ağız ve bağırsak yaraları, halsizlik gibi yan etkilere yol açabilir. Bağışıklık sistemi zayıfladığından, lösemili çocuklar enfeksiyonlara karşı korunmak için maske takarak yaşamlarını sürdürmektedir. Lösemi, günümüzde gelişen tıbbi olanaklar sayesinde yüksek oranda tedavi edilebilmektedir. Erken tanı ve uygun tedavi ile lösemiye karşı verilen mücadelede başarı sağlanabilir. Lösemi tedavi sürecinde hastaların yanı sıra ailelerinin de doğru bilgilendirilmesi ve desteklenmesi son derece önemlidir.